แผนกคอมพิวเตอร์ธุรกิจ: บทที่ 1

บทที่ 1 ขั้นตอนและการวางแผนพัฒนาโปรแกรม

สาระการเรียนรู้

1. ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการเขียนโปรแกรม

2. หลักการเขียนโปรแกรม

3. วงจรการพัฒนาโปรแกรม

4. คุณลักษณะของโปรแกรมที่ดี

5. เครื่องมือมือในการออกแบบโปรแกรม

จุดประสงค์การเรียนรู้

1. บอกขั้นตอนการวางแผนและพัฒนาโปรแกรมได้

2. บอกคุณลักษณะของโปรแกรมที่ดีได้

3. อธิบายเครื่องมือต่างๆ ในการออกแบบโปรแกรมได้

4. บอกวิธีการลงรหัสของโปรแกรมได้

5. อธิบายการทดสอบและแก้ไขโปรแกรมได้

6. วิเคราะห์ขั้นตอนเพื่อแก้ไขปัญหาของคอมพิวเตอร์ได้

7. พัฒนาลำดับขั้นตอนวิธีการทำงานได้

8. เขียนขั้นตอนการหาแนวทางการแก้ไขปัญหาด้วยคอมพิวเตอร์ได้

9. เลือกเครื่องมือในการออกแบบโปรแกรมให้ที่เหมาะสม

10. มีความสุขใจใฝ่เรียนรู้ ตั้งใจเรียน

11. มีวินัย เข้าเรียนทันเวลาปฏิบัติตามกฎระเบียบของวิทยาลัยฯ

12. มีความรับผิดชอบต่องานที่ได้รับมอบหมาย

13. มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ มีความเชื่อมั่นกล้าลองผิดลองถูก

14. มีความซื่อสัตย์ต่อตนเองและผู้อื่น

ม้วนกระดาษแนวนอน: ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการออกแบบโปรแกรม

โปรแกรมคอมพิวเตอร์ หมายถึง ชุดกลุ่มคำสั่งงานที่จัดทำขึ้น เพื่อให้สามารถใช้ในระบบการทำงานในลักษณะประยุกต์ใช้ประโยชน์จากคอมพิวเตอร์ มีจุดประสงค์เพื่อแบ่งเบาภาระงานของมนุษย์ ทำให้ระบบงานมีความสะดวกรวดเร็วในการทำงาน โดยมีการใช้งานคำสั่งต้องใช้ตามกฎเกณฑ์การใช้งานของแต่ละภาษาคอมพิวเตอร์ที่เลือกใช้

การเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์โดยใช้ภาษาระดับสูง เช่น ภาษาปาสคาล หรือภาษาซี บ่อยครั้งที่ผู้ที่ทำการเขียนโปรแกรมสำหรับแก้ไขปัญหานั้นทันที ไม่ได้มีการออกแบบและวางแผนขั้นตอนการเขียนโปรแกรม โดยหวังว่าเมื่อทำการเขียนโปรแกรมเสร็จแล้ว โปรแกรมที่เขียนขึ้นมานั้นจะสามารถทำงานได้อย่างถูกต้อง วิธีการดังกล่าวเป็นวิธีการเขียนโปรแกรมที่ไม่ถูกต้อง ถ้าต้องการทำการแก้ไขหรือพัฒนาการทำงานเพิ่มเติมการทำงานเข้าไปในภายหลังจะทำได้ยากและไม่สะดวก

ดังนั้น ก่อนการลงมือทำการเขียนโปรแกรม จึงต้องมีวิธีการวางแผนและศึกษาความเป็นไปได้ของการโปรแกรมมาใช้งาน รวมถึงขั้นตอนและวิธีการทำงานของวิธีการแก้ไขปัญหาที่ต้องการแก้ไขก่อนที่จะทำการเขียนโปรแกรม เหมือนกับการก่อสร้างบ้านจะมีการเขียนแบบก่อนทำการสร้างจริงก่อน คำนึงถึงสิ่งต่างๆ ที่จะนำมาใช้ ขนาดของเสาที่จะใช้สามารถรองรับน้ำหนักได้หรือไม่ ถ้าไม่คำนึงถึงจุดนี้ หลังจากที่สร้างเสร็จแล้วอาจไม่ปลอดภัยแก่ผู้ที่มาพักอาศัย

การเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ก็เช่นกันจะมีการออกแบบ เขียนโครงร่างเกี่ยวกับการทำงานของโปรแกรมก่อนลงมือเขียนจริง ถ้าไม่ทำเช่นนี้โปรแกรมที่ทำการเขียนขึ้นมาอาจใช้งานไม่ได้จริง ทำให้เสียเวลาในการเขียนโปรแกรมเสียทั้งค่าแรงงานที่ต้องจ้างนักเขียนโปรแกรมมาทำการเขียนโปรแกรม เวลาและจำนวนของนักเขียนโปรแกรมที่ใช้สำหรับทำการเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ขึ้นอยู่กับขนาดของโปรแกรม สมารถแบ่งขนาดโปรแกรมคอมพิวเตอร์ได้ดังนี้

ขนาดของโปรแกรม	จำนวนของนักเขียนโปรแกรม	เวลาที่ใช้สำหรับการเขียนโปรแกรม	จำนวนบรรทัดของโปรแกรม
เล็กมาก	1คน	1-4 สัปดาห์	500
เล็ก	1 คน	1-6 เดือน	1,000 – 5,000
ปานกลาง	2-5 คน	1-2 ปี	5,000 -50,000
ใหญ่	5-20 คน	2-3 ปี	50,000 -100,000
ใหญ่มาก	100-1,000 คน	4-5 ปี	1,000,000

การออกแบบโปรแกรมนั้นมีด้วยกันหลายวิธีเช่น การสังเคราะห์,การวิเคราะห์,การลองผิดลองถูก เป็นต้น การอกแบบโปรแกรมโดยวิธีการสังเคราะห์นั้น จะเป็นวิธีที่ตรงไปตรงมาโดยการสังเคราะห์โปรแกรมออกมาตามข้อกำหนดที่ต้องการ ถ้าหากมีการทำงานที่ผิดพลาด จะต้องทำการพิจารณาปัญหาที่เกิดขึ้น แล้วจะสังเคราะห์โปรแกรมใหม่

การออกแบบอีกวิธีหนึ่งที่นิยม คือ การวิเคราะห์ โดยทำควบคู่ไปกับการลองผิดลองถูกโดยจะเริ่มจากการพิจารณาข้อกำหนดที่ต้องการอ่าน จากนั้นทำการออกแบบในขั้นต้น ที่คิดว่าจะทำการแก้ปัญหานั้นได้ แล้วทำการทดสอบสมารถแก้ไขปัญหาได้หรือไม่ ถ้าสามารถแก้ไขปัญหาได้ตรงกับข้อกำหนดก็ใช้ได้ ถ้าไม่ตรงข้อกำหนดที่ทำการวิเคราะห์ว่าผิดพลาดที่ขั้นตอนใดที่ทำให้ไม่ตรงกับข้อกำหนดจากนั้นก็ทำการแก้ไขในขั้นตอนนั้น แล้วทำการทดสอบและวิเคราะห์ เช่นนี้ไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะถูกตามข้อกำหนดอย่างครบถ้วน

วิธีการจะนำเครื่องคอมพิวเตอร์ในการแก้ไขปัญหาต่าง ๆ จะต้องทราบถึงวิธีการในการแก้ไขปัญหานั้นเสียก่อนว่ามีวิธีการในการแก้ไขปัญหานั้นอย่างไร จากนั้นเรียบเรียงขั้นตอนการทำงานเพื่อใช้ในการส่งงานให้เครื่องคอมพิวเตอร์ทำงานตามลำดับขั้นตอนการทำงาน

ในการวางแผนเพื่อเขียนโปรแกรมนั้นสิ่งที่สำคัญก็คือการทำให้เครื่องคอมพิวเตอร์ทำงานได้ถูกต้อง ตรงความต้องการของผู้ใช้มากที่สุด ไม่ซับซ้อนมากนักใช้งานง่าย หากเป็นโปแกรมที่ใหญ่ มีการทำงานที่ซับซ้อนมากก็อาจเกิดปัญหาหรือข้อผิดพลาดได้ง่าย ดังนั้นเวลาเขียนโปแกรมจะต้องมีการเตรียมงานที่ดี เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาในการเขียนโปรแกรมทั้งมีการเตรียมงานที่ดี บ่อยครั้งการนำคอมพิวเตอร์มาใช้ในการแก้ไขปัญหา นำมาใช้ไม่เหมาะสมกับงานที่ต้องการใช้คอมพิวเตอร์ช่วย ไม่ว่าจะเป็นระดับความสามารถของเครื่องคอมพิวเตอร์ ราคาของโปรแกรมที่ใช้ในการแก้ไขปัญหา การบำรุงรักษาเครื่อง รวมถึงค่าใช้จ่ายในการจ้างวิเคราะห์ระบบและการเขียนโปรแกรม

ลำดับแรกสำหรับการนำโปแกรมคอมพิวเตอร์ เพื่อนำมาใช้สำหรับการแก้ไขปัญหา คือ ต้องตั้งคำถามกับตัวเองถึงความคุ้มค่าสำหรับการซ้ำเครื่องคอมพิวเตอร์ ซื้อหรือจ้างจัดทำคอมพิวเตอร์มาใช้สำหรับการแก้ไขปัญหา ว่าคุ้มค่ากับการนำเครื่องคอมพิวเตอร์มาใช้สำหรับแก้ไขปัญหาหรืองานง่าย ๆ บางงานก็ไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องคอมพิวเตอร์สำหรับการแก้ไขปัญหา เพราะจะเป็นการไม่คุ้มค่ากับการนำคอมพิวเตอร์มาใช้งาน

ในการเขียนโปรแกรมหรือพัฒนาโปรแกรม ผู้เขียนโปรแกรมต้องเตรียมงานเกี่ยวกับการเขียนโปรแกรมอย่างเป็นขั้นตอน อาจแบ่งขั้นตอนสำหรับการออกแบบและการพัฒนาการเขียนโปรแกรมด้วยคอมพิวเตอร์ออกเป็น 6 ขั้นตอนดังนี้

1. การวิเคราะห์ความต้องการ (Requirement Analysis & Feasibility Study)

เป็นขั้นตอนการวิเคราะห์ปัญหาจากระบบงาน สำหรับการวิเคราะห์ความต้องการ การทำความเข้าใจกับปัญหาและค้นหาสิ่งที่ต้องการนิยมใช้วิธีวิเคราะห์ จากผลลัทธ์หรือลักษณะรูปแบบรายงานของระบบงานนั้น ๆ เพื่อย้อนกลับไปถึงที่มาของข้อมูล สมการคำนวณจนถึงการป้อนข้อมูลที่มีความเกี่ยวข้องในการดำเนินการประมวลผล เพื่อให้ผลลัทธ์เข้าระบบการกำหนดลักษณะของการทำงานของโปรแกรม ระหว่างผู้ที่ทำการออกแบบโปรแกรมต้องเก็บความต้องการทั้งหมดของผู้ใช้ ที่ต้องการได้รับจากโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ยิ่งเก็บรายละเอียดความต้องการของผู้ใช้งานได้มากเท่าใด โปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ได้รับการออกแบบจะสามารถแก้ปัญหานั้นได้ดียิ่งขึ้น การเก็บรายละเอียดของความต้องการได้ไม่ครบถ้วนจะทำให้เสียเวลาในการออกแบบโปรแกรม เพราะต้องทำการแก้ไขโปรแกรมหลังจากที่ทำการออกแบบไปแล้ว รวมไปถึงอาจต้องทำการเขียนโปรแกรมเพิ่มขึ้นในส่วนที่ต้องการให้โปรแกรมทำงานเพิ่มเติม

ขั้นตอนการวิเคราะห์ความต้องการ เป็นการศึกษาวิเคราะห์โดยละเอียดว่าต้องการผลลัพธ์อะไร ต้องการใช้ข้อมูลอะไรเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ตามต้องการและมีขั้นตอนการประมวลผลอย่างไรบ้าง เรียกขั้นตอนนี้ว่า การวิเคราะห์ปัญหาหรือการวิเคราะห์งาน การวิเคราะห์ความต้องการเป็นขั้นตอนซึ่งถือเป็นขั้นตอนที่สำคัญก่อนถึงขั้นว่างแผนแก้ไขปัญหาและดำเนินการเขียนโปรแกรม วิธีการวิเคราะห์งานแบ่งเป็น 5 หัวข้อ ได้แก่

1. สิ่งที่ต้องการ บอกให้ทราบว่างานที่ต้องการให้ทำมีอะไรบ้าง

2. รูปแบบผลลัทธ์ การศึกษาแบบหรือลักษณะการแสดงข้อมูล

3. ข้อมูลนำเข้า ข้อมูลที่ใช้ในการประมวลผลมีอะไรบ้าง

4. ตัวแปรที่ใช้ ตัวแปรอะไรแทนข้อมูลเข้า หรือแทนค่าที่อยู่ระหว่างประมวลและตัวแปรที่ใช้ แสดงผลลัพธ์

5. วิธีการประมวล ขั้นตอนของคำสั่งหรือวิธีการที่ใช้ในโปรแกรม ซึ่งขั้นตอนต่าง ๆ จะต้องเรียงลำดับก่อนหลัง สลับลำดับไม่ได้ เพราะจะทำให้ไม่สามารถประมวลผลหรือทำให้ผลลัพธ์ไม่ตรงตามที่ต้องการ

ตัวอย่างการวิเคราะห์ความต้องการ

ตัวอย่างที่ 1 จงคำนวณค่าลงทะเบียนของนักศึกษาระดับ ปวช. คิดค่าลงทะเบียนหน่วยกิตละ 80 บาท

1. สิ่งที่ต้องการ : ค่าลงทะเบียน

2. รูปแบบผลลัพธ์ : ชื่อนักศึกษา,จำนวนหน่วยกิต,ค่าลงทะเบียน

3. ข้อมูลนำเข้า : ชื่อนักศึกษา

จำนวนหน่วยกิต

4. ตัวแปรที่ใช้ :NAME =ชื่อนักศึกษา

: CRE = จำนวนหน่วยกิต

: MONEY =คะแนนคณิตศาสตร์

: ENG =ค่าหน่วยกิต

5. วิธีการประมวลผล : 1. เริ่มต้น

2.รับค่า NAME, CRE

3.คำนวณค่าลงทะเบียน MONEY = CRE * 80

4.คำนวณคะแนนเฉลี่ย AVER = SUM / 3

5.พิมพ์ NAME,CRE,MONEY

6.จบการทำงาน

ตัวอย่างที่ 2 จงคำนวณคะแนนเฉลี่ยจากการสอบ 3 วิชา ของนกศึกษา ประกอบด้วยวิชาภาษาไทยชื่อนักศึกษาคณิตศาสตร์และภาษาอังกฤษ

1. สิ่งที่ต้องการ : คะแนนเฉลี่ย 3 วิชา

2. รูปแบบผลลัพธ์ :ชื่อนักศึกษา ,คะแนนรวม ,คะแนนเฉลี่ย

3. ข้อมูลนำเข้า : ชื่อนักศึกษา

คะแนนภาษาไทย

คณิตศาสตร์

ภาษาอังกฤษ

4. ตัวแปรที่ใช้ :NAME = ชื่อนักศึกษา

THAI = คะแนนภาษาไทย

MATH =คะแนนคณิตศาสตร์

ENG =คะแนนภาษาอังกฤษ

SUM =คะแนนรวม

AVER =คะแนนเฉลี่ย

5.วิธีการประมวลผล :

1. เริ่มต้น

2. รับค่า NAME , THAI , MATH ,ENG

3.คำนวณคะแนนรวม SUM = THAI + MATH + ENG

4. คำนวรคะแนนเฉลี่ย AVER = SUM /3

5. พิมพ์ NAME , SUM ,AVER

6. จบการทำงาน

ตัวอย่างที่ 3 จงคำนวณรายได้สุทธิของพนักงาน หาได้จากเงินเดือนและเงินล่วงหน้าจากอัตราปกติชั่วโมงล่ะ 80 บาท ถ้าทำล่วงเวลาเกน 30 ชั่วโมง ๆ ละ 100 บาท

1. สิ่งที่ต้องการ : เงินล่วงเวลา , รายได้สุทธิ

2. รูปแบบผลลัทธ์ : ชื่อพนักงาน,เงินเดือน,เงินล่วงเวลา,รายได้สุทธิ

3. ข้อมูลนำเข้า : ชื่อพนักงาน

เงินเดือน

ชั่วโมงทำงานล่วงเวลา

4. ตัวแปรที่ใช้ : NAME = ชื่อพนักงา

SAL = เงินเดือน

HOUR = ชั่วโมงทำงานล่วงเวลา

OT = เงินเดือน

NET = รายได้สุทธิ

5. วิธีการประมวลผล :

1. เริ่มต้น

2. รับค่า NAME ,SAL,HOUR

3.ตรวจสอบชั่วโมงทำงานล่วงเวลา เพื่อคำนวณเงินล่วงเวลา

ถ้า HOUR <= 30 ให้ OT =HOUR * 80 แล้วไปทำข้อ 4.

ถ้า HOUR > 30 ให้ OT = HOUR * 100 แล้วไปทำข้อ 4.

4. คำนวณรายได้สุทธิ NET = SAL + OT

5.พิมพ์ NAME , SAL, OT,NET

6. จบการทำงาน

2. ขั้นวางแผนแก้ไขปัญหา (Algorithm Design)

การทำงานแผนแก้ไข้ปัญหาเป็นการจัดลำดับการทำงานของโปแกรมตามขั้นตอนการประมวลผล และสอดคล้องกับวิธีการทำงานของคอมพิวเตอร์ขั้นตอนนี้มักเรียกว่า การออกอัลกอริทึม ซึ่งเป็นแนวทางที่ช่วยให้โปรแกรมเมอร์เขียนโปรแกรมได้ง่ายขั้น ขั้นตอนการงวางแผนแก้ไขปัญหาทางคอมพิวเตอร์มีหลายวิธี เช่น ใช้วิธีการแก้ไขอัลกอริทึม ( Algorithm ) การเขียนคำสั่งเทียม ( Pseudo Code )การเขียนผังงาน ( Flowchart ) เป็นต้น ทั้งนี้แต่ละวิธีมีจุดประสงค์เพื่อแสดงลำดับขั้นตอนกระบวนการแก้ไขปัญหางาน เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ตามต้องการ ก่อนไปสู้ขั้นตอนการเขียนคำสั่งงาน

1. การเขียนอัลกอริทึม เป็นการนำเอาลำดับขั้นตอนการทำงานที่ออกแบบไว้ มาเขียนอยู่ในรูปภาษาเขียน หรืออาจเขียนอยู่ในรูปภาษาอังกฤษที่จัดเป็นโครงการไว้ เช่นเดียวกับการเขียนคำสั่งเทียมแต่ต่างกันที่การเขียนอัลกอริทึมจะเน้นลำดับขั้นตอนการทำงานเป็นหลักจึงมีการตัดทอนรายละเอียดปลีกย่อยออก

2. การเขียนผังงาน เป็นการนำเอาขั้นตอนการทำงานมาเขียนเป็นแผนภาพหรือสัญลักษณ์ โดยเปลี่ยนจากคำพูดหรือข้อความในการวิเคราะห์ มาเป็นรูปภาพก่อนแล้วใช้คำอธิบายข้อความนั้น ๆ เขียนเพิ่มเติมในรูปสัญลักษณ์ที่เป็นมาตรฐานสากล โดยสัญลักษณ์แต่ล่ะรูปจะสื่อความหมายแทนการกระทำแต่ละอย่าง ที่จะต้องศึกษาทำความเข้าใจ

3. การเขียนคำสั่งเทียม เป็นเครื่องมือที่ใช้กันมากในการออกแบบโปรแกรมช่วยให้โปรแกรมเมอร์สามารถเขียนโปรแกรมได้ง่ายขึ้น ภาษาหรือคำที่ใช้เขียนคำสั่งเทียม เป็นการผสมผสานระหว่างคำในภาษาอังกฤษทั่วไปกับภาษาคอมพิวเตอร์ โครงสร้างของคำสั่งเทียมจึงมีส่วนที่คล้ายกับการเขียนโปรแกรมมาก

3. ขั้นดำเนินการเขียนโปรแกรม (Program Coding)

การเขียนโปรแกรมทางคอมพิวเตอร์ ต้องใช้คำสั่งของภาษาคอมพิวเตอร์ภาษาใดภาษาหนึ่งโดยเลือกใช้ภาษาที่เหมาะสมกับลักษณะและประเภทของงาน โดยใช้หลักพิจารณาถึงความรู้ความสามารถและความถนัดของผู้เขียนโปรแกรมว่า สามารถใช้โปรแกรมใดได้บ้าง จากนั้นจึงพิจารณาประสิทธิภาพการทำงานของคำสั่งในภาษาเป็นลำดับถัดมาแล้วจึงนำมาเป็นชุดคำสั่งตามลำดับขั้นที่ได้วางแผนแก้ปัญหาไว้ การเขียนโปรแกรมภาษาคอมพิวเตอร์ต้องการเขียนให้ถูกต้องตามหลักไวยากรณ์ของภาษาที่เลือก ตัวอย่างของโปรแกรมภาษาคอมพิวเตอร์ เช่น ภาษาปาสคาล , ภาษาซีหรือภาษาเบสิกเป็นต้น

ตัวอย่างของโปรแกรมภาษาสำหรับส่วนของการคำนวณหาคะแนนเฉลี่ยและการแสดงผล

ภาษาคอมพิวเตอร์	คำสั่งคำนวณ	คำสั่งเหตุผล
ภาษาปาสคาล	Average := Sum / Number;	Write (Average);
ภาษาซี	Average = Sum / Number;	print (“%f” , Average);
ภาษาเบสิก	Let A = S / N	Print A

จากตัวอย่างโปรแกรมภาษาคอมพิวเตอร์สำหรับการทำงานต่าง ๆ โดยเขียนในลักษณะของโปรแกรมภาษาคอมพิวเตอร์ที่แตกต่างกันออกไปแต่ลักษณะการทำงานของแต่ละโปรแกรมภาษาคอมพิวเตอร์จะมีการทำงานที่เหมือนกัน

4. ขั้นทดสอบและแก้ไขโปรแกรม(Program Testing & Debugging)

การทดสอบการทำงานของโปรแกรม นิยมดำเนินการใน 2 ช่วง คือ “ ช่วงแรกทดสอบโดยผู้พัฒนาระบบงานเอง ” ก่อนนำไปใช้งานจริง โดยใช้ข้อมูลสมมติบันทึกเข้าระบบ ประมวลผลเพื่อพิจารณาผลลัพธ์ว่าเป็นไปตามที่ได้วิเคราะห์หรือไม่ หากยังมีข้อผิดพลาด ต้องดำเนินการแก้ไขปรับปรุงโปรแกรมให้ถูกต้อง จากนั้นเมื่อทดสอบการทำงานจนได้ผลถูกต้องแล้ว จึงนำไปทดสอบในอีกช่วง คือ “ ทดสอบโดยผู้ใช้ระบบจริง ” หากยังมีข้อแก้ไขปรับปรุงอีก ผู้พัฒนาระบบงานต้องดำเนินการให้แล้วเสร็จ ให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ของระบบงานและผู้ใช้ระบบ

การทดสอบการทำงานของโปรแกรมด้วยชุดข้อมูลจริง 1, 10 หรือ 100 ชุดข้อมูล แล้วโปรแกรมคอมพิวเตอร์สามารถทำงานได้อย่างถูกต้อง จะแน่ใจได้อย่างไรว่าโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ทำการเขียนขึ้นมานั้น สามารถทำงานได้ถูกต้องกับทุกข้อมูลจริงที่ใช้งาน วิธีการพื้นฐานที่ใช้สำหรับทดสอบการทำงานของโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ทำการเขียนขึ้นมา มีด้วยกัน 2 วิธีคือ ทดสอบด้วยข้อมูลจำนวนมาก (Empirical testing) และการทดสอบอย่างมีแบบแผน (Formal Verification)

1. การทดสอบด้วยข้อมูลจำนวนมาก

เป็นการทดสอบโดยทดลองป้อนชุดข้อมูลที่เหมือนกับข้อมูลที่ใช้งานจริง จำนวนมากเข้าไปในโปรแกรมแล้วทดลองให้โปรแกรมทำงาน จากนั้นสังเกตผลลัพธ์ที่ได้จากการทำงานของโปรแกรม ว่าสามารถทำงานได้อย่างถูกต้องหรือไม่ กับทุกชุดข้อมูลจริงที่ทำการป้อนเข้าไป โปรแกรมคอมพิวเตอร์ต้องทำงานได้อย่างถูกต้องกับชุดข้อมูลที่ทำการป้อนเข้าไป จำนวนของชุดข้อมูลที่ใช้ในการทดสอบขึ้นอยู่กับจำนวนข้อมูลจริงที่ใช้งาน

2. การทดสอบอย่างมีแบบแผน

เป็นการทดสอบโดยใช้หลักเกณฑ์ทางคณิตศาสตร์หรืทางตรรกศาสตร์มาสนับสนุนความ ถูกต้องของการทำงานของโปรแกรม โดยใช้ชุดข้อมูลที่มีความซับซ้อน มาทำการทดสอบการทำงานของโปรแกรม หรือทาการทดสอบการทางานของโปรแกรมทุกกรณีที่ชุดข้อมูลสามารถเป็นได้ เพื่อสนับสนุนว่าโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ทำการสร้างขึ้นมานี้สามารถทำงานได้อย่างถูกต้อง

การตรวจสอบจุดผิดพลาดของโปรแกรม (Bugs) ที่เขียนขึ้น และดำเนินการแก้ไขข้อผิดพลาดนั้น เรียกว่าการ Debugs โปรแกรมที่ทำงานไม่ได้ตามวัตถุประสงค์ เรียกว่า โปรแกรมมี Error มักเกิดจาก 2 สาเหตุหลัก คือ

1.ข้อผิดพลาดทางไวยากรณ์ของภาษา (Syntax Error) คือข้อผิดพลาดที่เกิดจากการเขียนโค้ดคำสั่ง (Source Code) ที่ไม่ตรงกับไวยากรณ์ (Syntax) ของภาษาโปรแกรมนั้น ๆ ข้อผิดพลาดนี้เป็นข้อผิดพลาดที่ง่ายต่อการตรวจหาและแก้ไข เนื่องจากจะพบในระหว่างที่มีการแปลภาษาโปรแกรม ถ้ามีข้อผิดพลาดประเภทนี้อยู่ตัวแปลภาคอมพิวเตอร์จะแจ้งให้ทราบทันที และต้องแก้ไขจนถูกต้องจึงจะทำงานต่อไปได้

2. ข้อผิดพลาดที่เกิดจากการตีความหมายของปัญหาผิดไป(Logical Error) เป็นข้อผิดพลาดที่เกิดจากการออกแบบอัลกอริทึมให้ทำงานผิดจากวัตถุประสงค์หรือความต้องการ การแก้ไขข้อผิดพลาดประเภทนี้จะต้องทำโดยการตรวจไล่โปรแกรมทีละคำสั่ง เพื่อหาข้อผิดพลาดนั้นให้พบ

การตรวจสอบโปรแกรมเพื่อหาข้อผิดพลาด อาจจะทำเป็นขั้นตอน ดังนี้

1. การตรวจสอบก่อนนำโปรแกรมเข้าเครื่องคอมพิวเตอร์ เรียกขั้นตอนนี้ว่า “Desk Checking” วิธีการนี้จะตรวจสอบว่าโปแรกรมสามารถให้ผลลัพธ์ตามต้องหารหรือไม่ เป็นการตรวจสอบข้อผิดพลาดทางตรรกะ โดยกำหนดข้อมูลชุดหนึ่งขึ้นมาแล้วแทนค่าตามขั้นตอนต่าง ๆ ที่เขียนโปแรกรมไว้ตั้งแต่ต้นจนจบ โดยสมมติว่าเป็นการปฏิบัติงานของเครื่องคอมพิวเตอร์ วิธีการนี้จะช่วยลดข้อผิดพลาดทางตรรกะได้มาก

2. การตรวจสอบโดยเครื่องคอมพิวเตอร์ โดยส่งโปรแกรมเข้าเครื่องพร้อมข้อมูลสมมติที่ทราบคำตอบ ขั้นแรกเครื่องคอมพิวเตอร์จะทำการตรวจ Syntax Error หรือข้อผิดพลาดทางไวยากรณ์ ถ้าพบจะพิมพ์ข่าวสารข้อผิดพลาดนั้นออกมา ถ้าได้คาตอบตรงตามต้องการ ก็ค่อนข้างมั่นใจว่าโปรแกรมน่าจะถูกต้อง เมื่อทดสอบโปรแกรมแล้วสามารถนำโปรแกรมพร้อมข้อมูลจริงเข้าเครื่องคอมพิวเตอร์ เพื่อทำการประมวลผลต่อไป

5. การทาเอกสารรายงานประกอบโปรแกรม (Documentation)

เมื่อทาทุกอย่างเรียบร้อยแล้ว ถ้าจะให้สมบูรณ์ที่สุด ผู้เขียนโปรแกรมควรจะทำคู่มือการใช้โปรแกรมหรือทาเอกสารรายงานประกอบการใช้งาน ซึ่งเป็นขั้นตอนที่นำเอาโปรแกรมและผลลัพธ์ของโปรแกรมที่ได้มาจัดทำเป็นเอกสารรายงานประกอบโปรแกรม ในคู่มือหรือเอกสารประกอบการใช้งานควรจะบอกวิธีการแก้ปัญหาต่าง ๆ เบื้องต้นที่อาจเกิดขึ้นระหว่างการใช้งานโปรแกรมนั้น ขั้นตอนการทำงานของโปรแกรม และแนะนำวิธีการใช้งานที่ถูกต้อง เอกสารดังกล่าวจะช่วยให้ผู้ใช้โปรแกรมเข้าใจวัตถุประสงค์และสามารถใช้งานได้สะดวกยิ่งขึ้น ตลอดจนการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงแก้ไขโปรแกรมก็สามารถดูได้จากเอกสารรายงานประกอบโปรแกรม

เอกสารรายงานประกอบโปรแกรมควรมีลักษณะดังนี้

1. วัตถุประสงค์

2. คุณสมบัติของเครื่องคอมพิวเตอร์ และอุปกรณ์ที่ใช้ในการเขียนโปรแกรม

3. ภาษาที่ใช้ในการเขียนโปรแกรม

4. ขั้นตอนการใช้โปรแกรม

5. สาระสำคัญเกี่ยวกับการออกแบบโปรแกรม

6. รายละเอียดของโปรแกรม

7. ตัวอย่างข้อมูลที่ใช้ทดสอบโปรแกรม

8. ผลลัพธ์ของการทดสอบโปรแกรม

จากนั้นนาเอาเอกสารทั้งหมดที่ได้มาทำการรวมให้เป็นเอกสารประกอบที่สมบูรณ์ เพื่อให้สะดวกกับการใช้งานและใช้สำหรับผู้ที่ทาการเขียนโปรแกรมคนต่อ ๆ ไป ที่จะมาศึกษาการทางานของโปรแกรมและพัฒนาการทำงานของโปรแกรมในภายหลัง

เอกสารประกอบการทำงานของโปรแกรม สามารถแบ่งได้ 2 ประเภท คือ

1. คู่มือระบบ (System Manual) คือ เอกสารที่เป็นรายละเอียดความต้องการของผู้ใช้งานโปรแกรม วิธีการออกแบบส่วนของมอดูลต่าง ๆ ที่มีใช้งานในโปรแกรม ขั้นตอนวิธีที่ใช้สาหรับนำมาเขียนโปรแกรม ลักษณะโครงสร้างข้อมูลที่มีการใช้งาน หรือใช้เป็นกรณีศึกษาสำหรับพัฒนาโปรแกรมในด้านอื่นต่อไป จะมีประโยชน์ต่อการปรับปรุงแก้ไขโปรแกรมในอนาคต

2. คู่มือการใช้งาน (User Manual) คือ เอกสารที่บอกถึงวิธีการใช้งานโปรแกรมที่ได้ทำการเขียนขึ้น เช่น โปรแกรมนี้ทำอะไร วิธีเปิดโปรแกรม วิธีการป้อนข้อมูล วิธีการพิมพ์เอกสารออกทางเครื่องพิมพ์ ตัวอย่างข้อมูลที่ใช้งานในโปรแกรมลักษณะของหน้าจอของโปรแกรมที่ใช้สำหรับติดต่อระหว่างโปรแกรมคอมพิวเตอร์กับผู้ใช้งานโปรแกรม คู่มือการใช้งานโปรแกรมจะมีประโยชน์สาหรับผู้ใช้งานโปรแกรม ศึกษาเพื่อสามารถนำโปรแกรมที่เขียนขึ้นมาใช้งานได้อย่างถูกต้อง

6. การบำรุงรักษาโปรแกรม (Program Maintenance)

หลังจากที่โปรแกรมที่เขียนขึ้นได้ถูกใช้งานไประยะเวลาหนึ่ง ผู้ใช้โปรแกรมอาจจะมีวามต้องการเพิ่มเติมจากโปรแกรมเดิมที่เป็นอยู่ ซึ่งจะต้องทำการปรับปรุงให้ตรงกับความต้องการนั้น ๆ การบำรุงรักษาโปรแกรม คือการนำโปรแกรมมาเปลี่ยนแปลงบางส่วนหรือแก้ไขเพียงเล็กน้อย ทั้งนี้ถ้ามีการเปลี่ยนแปลงทั้งหมดจะทำให้สิ้นเปลืองกาลังคนและค่าใช้จ่าย โปรแกรมที่ได้รับการบำรุงรักษาแล้ว ควรเป็นโปรแกรมที่อ่านแล้วเข้าใจง่าย และสามารถแก้ไขได้ง่าย ฉะนั้น เอกสารประกอบระบบต่าง ๆ ที่ทำไว้จึงมีความสำคัญยิ่งในการปรับปรุงแก้ไขโปรแกรม โดยทั่วไปแล้วการปรับปรุงแก้ไขโปรแกรมสามารถกระทำใน 2 ลักษณะ คือ

1. การบำรุงรักษาระบบ (Maintenance)

2. การเปลี่ยนแปลงระบบทั้งหมด (Redevelopment)

การบำรุงรักษาระบบหรือการเปลี่ยนแปลงแก้ไขเพียงเล็กน้อย จะไม่กระทบกระเทือนต่อผู้ใช้และไม่ ต้องสิ้นเปลืองกาลังคนและค่าใช้จ่ายมากนัก ในขณะที่การเปลี่ยนแปลงระบบทั้งหมดจะทำให้สิ้นเปลืองทั้งกาลังคน และค่าใช้จ่ายทำให้เกิดความเสียหายเป็นอย่างมาก เพราะเท่ากับเป็นการเริ่มต้นใหม่อีกครั้ง บางองค์กรจะให้มีคณะกรรมการปรับปรุงแก้ไข เพื่อตัดสินใจในกรณีที่จะต้องมีการแก้ไขเล็กน้อย การตัดสินใจอาจจะพิจารณาแก้ไขในกรณีที่เลวร้ายที่สุดก่อน หรือบางองค์กรอาจจะพิจารณาที่อัตราผลได้ ผลเสียและค่าใช้จ่ายเป็นหลัก

โปรแกรมเกิดจากการนำเอาคาสั่ง (Instruction) มาเรียงลำดับหรือเป็นการนำเอาคาสั่งต่าง ๆ มาประกอบกันขึ้นเป็นโปรแกรม เพื่อประมวลผลงานอย่างใดอย่างหนึ่งตามความต้องการของผู้ใช้ การที่จะมีลักษณะของโปรแกรมที่ดีจะต้องมีคุณสมบัติดังต่อไปนี้

1. มีความถูกต้อง (Correctness) โปรแกรมที่ดีจะต้องมีความถูกต้อง ให้ผลลัพธ์ถูกต้องแม่นยำตรงกับความต้องการของผู้ใช้เป็นสำคัญ

2. มีความแม่นยำและเชื่อถือได้ (Reliability) การทำงานของโปรแกรมนั้นจะต้องไม่มีข้อผิดพลาดเกิดขึ้นในการทำงานของโปรแกรม เช่น เมื่อโปรแกรมรันงานเดิมเป็นจำนวน หลาย ๆ ครั้ง จะต้องให้ผลลัพธ์ที่ได้ในลักษณะเดิมทุกครั้ง โดยไม่มีข้อผิดพลาดใด ๆ เกิดขึ้น เป็นต้น

3. มีความเข้ากันได้ (Portability) จะต้องมีความเข้ากันได้กับ Hardware ไม่ติดอยู่กับ Hardware ตัวใดตัวหนึ่ง โดยจะต้องสามารถที่จะนำโปรแกรมไปรันงานที่เครื่องใดๆก็ได้

4. บำรุงรักษาโปรแกรมได้ง่าย (Maintainability) ต้องมีการบำรุงรักษาโปรแกรมได้อย่างสะดวก นั่นคือ หากมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงโปรแกรมก็จะต้องสามารถแก้ไขได้ง่าย เป็นต้น

5. ต้องอ่านง่าย (Readability) ผู้เขียนโปรแกรมจะต้องเขียนโปรแกรมให้อ่านง่าย เช่นการ Coding Program จะต้องเป็นระบบระเบียบ มีย่อหน้า เว้นวรรค มีการหมายเหตุในโปรแกรม กำหนดตัวแปรต่าง ๆ จะต้องสื่อความหมายได้ เพื่อผู้เขียนโปรแกรมคนอื่น ๆ หรือเจ้าของโปรแกรมเองจะสามารถเข้าไปปรับปรุงแก้ไขได้ด้วยความสะดวก หากมีการปรับเปลี่ยนเกิดขึ้นในอนาคต

6. มีความเป็นมิตรต่อผู้ใช้ (User-friendliness) ปัจจุบันมีผู้ใช้โปรแกรมในการทางานมากขึ้น มีผู้ใช้ที่เป็นผู้ที่เริ่มต้นและไม่มีพื้นฐานทางด้านคอมพิวเตอร์เลย และมีแนวโน้มมากขึ้นการสร้างโปรแกรมให้ใช้งานง่าย ใช้เวลาในการเรียนรู้โปรแกรมในระยะเวลาอันสั้น จึงเป็นสิ่งที่สำคัญ

7. สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ (Reusability) โปรแกรมที่มีความสามารถมาก มักมีโครงสร้างขนาดใหญ่และซับซ้อน จึงควรมีการออกแบบเป็นโมดูลย่อย ๆ ที่มีอิสระต่อกัน และเรียบง่าย เพื่อให้ผู้พัฒนานำโปรแกรมคนอื่นสามารถเข้าใจและนำไปพัฒนาต่อกับยุคสมัยได้ หรือเพื่อใช้งานร่วมกับสภาวะแวดล้อมใหม่ได้อีก โดยการพัฒนาโปรแกรมด้วยภาษาเชิงวัตถุ

8. มีความปลอดภัย (Security) มีความสามารถในการป้องกันการเข้าถึงข้อมูล หรือแฟ้มข้อมูลเพื่อป้องกันการทำลายข้อมูลจากผู้ที่ไม่มีสิทธิในการใช้งานโปรแกรม

9. ค่าใช้จ่ายต่ำ ( Low Cost) ก่อนการพัฒนาต้องวางแผนและประเมินค่าใช้จ่าย เมื่อพัฒนาก็ต้องควบคุมค่าใช้จ่ายให้เป็นตามแผน ทั้งส่วนของผู้ใช้และผู้พัฒนาโปรแกรม

ม้วนกระดาษแนวนอน: เครื่องมือในการออกแบบโปรแกรม (Program Design Tools)

10. ใช้เวลาในการพัฒนาน้อย เทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การพัฒนาโปรแกรมต้องเร็วเพื่อให้ทันส่งมอบงานและการนาไปใช้ของผู้ใช้

เครื่องมือในการออกแบบโปรแกรมจัดว่าเป็น Graphic Model Diagram ที่จะเป็นแผนภาพบอกลาดับและขั้นตอนการทำงานของโปรแกรม เครื่องมือในการออกแบบโปรแกรมนี้มีอยู่หลายรูปแบบ เช่น

ผังงาน (Flowchart)

ผังงาน (Flowchart) จัดว่าเป็นเครื่องมือที่เก่าแก่และเป็นที่รู้จักกันมากที่สุด นักโปรแกรมส่วนใหญ่จะต้องรู้จักใช้ผังงานในการออกแบบโปรแกรม หรือใช้ในการเขียนโปรแกรมเป็นอย่างดี โดยเฉพาะในช่วงที่เริ่มฝึกหัดเขียนโปรแกรมใหม่ ๆ แต่พอมีความชำนาญมากขึ้นก็อาจจะเลิกใช้และลงมือเขียนคำสั่งโปรแกรมเลย แต่อย่างไรก็ตามการศึกษาเครื่องมือชนิดนี้ก็ยังจัดว่ามีความสำคัญเป็นอย่างมาก สำหรับผู้ฝึกหัดเขียนโปรแกรมเริ่มต้นที่จะต้องมีความเข้าใจ เนื่องจากจะช่วยให้ผู้เขียนโปรแกรมสามารถกำหนดขั้นตอนการทำงานก่อนหลังของโปรแกรมได้ง่าย หากมีการปรับปรุงโปรแกรมที่จะเกิดขึ้นในอนาคตได้ ในการเขียนผังงานนั้นสามารถจำแนกแบบของผังงานออกเป็น 2 แบบใหญ่ คือ

1. ผังงานระบบ (System Flowchart) ผังงานระบบอาจเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ผังงานในระดับกว้าง ซึ่งจะเป็นการแสดงขั้นตอนการทำงานของระบบทั้งหมด ผังงานระบบมักจะมีลักษณะย่นย่อ รวบรัด และแสดงแต่ตัวงานที่จะต้องทำในระบบเท่านั้น ไม่ได้แสดงว่างานนั้นจะทำอย่างไร ความสำคัญของผังงานระบบอยู่ที่การแสดงความสัมพันธ์ระหว่างงาน หรือขั้นตอนต่าง ๆ ในระบบว่าเกี่ยวข้องกันอย่างไร

2. ผังงานโปรแกรม (Program Flowchart) ผังงานโปรแกรมอาจเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ผังงานระดับละเอียด คือ ในแต่ละขั้นตอนจะแสดงการทำงานในแต่ละคำสั่งโดยละเอียดสำหรับโปรแกรมนั้น ๆ ที่ผู้เขียนโปรแกรมกำลังทำงานอยู่ ไม่ได้แสดงความสัมพันธ์ระหว่างโปรแกรมนั้นกับโปรแกรมอื่น ๆ

ในความเป็นจริงแล้วการใช้ผังงานในการออกแบบโปรแกรม โดยเริ่มจากผังงานระบบ (System Flowchart) ลงมายังผังงานโปรแกรมอย่างคร่าว ๆ และเป็นผังงานโปรแกรมอย่างละเอียดนั้น เป็นเทคนิคการออกแบบชนิดจากบนลงล่าง (Top-Down-Design) แต่เหตุผลที่นักโปรแกรมไม่ค่อยจะใช้ผังงานกันมากนัก เป็นเพราะเวลาเขียนและทดสอบโปรแกรมนั้นจาเป็นจะต้องเขียนและทดสอบโปรแกรมบ่อยครั้ง และถ้าใช้ผังงานก็จาเป็นจะต้องคอยแก้ไขผังงานให้สอดคล้องกับโปรแกรมอยู่เสมอ ซึ่งทาให้การแก้ไขโปรแกรมต้องล่าช้าตามไปด้วย

ผังงานแบบ Nassi - Shneiderman (N-S chart)

ผังงานแบบแนสซี-ชไนเดอร์แมน หรือเรียกย่อ ๆ ว่าผังงาน N-S Chart ได้ตั้งชื่อขึ้นตามผู้คิด คือ I.Nassiและ B. Shneidermanซึ่งเป็นผู้เขียนวิธีการนี้ ในบทความเรื่อง Flowchart Techniques for Structured Programming

การเขียนผังงานแบบ N – S Chart นี้เหมาะกับแนวทางการเขียนโปรแกรมแบบมีโครงสร้างมาก เนื่องจากไม่มีการใช้ลูกศรสาหรับระบุแนวทางการไหลของข้อมูล (Flow Line) เหมือนผังงานโปรแกรม ดังนั้น จึงไม่อาจใช้คาสั่ง GOTO ในโปรแกรมได้ ข้อแตกต่างอีกอย่างหนึ่งคือ สัญลักษณ์ที่ใช้ในผังงาน N – S Chart จะน้อยกว่าสัญลักษณ์ของผังงานแบบธรรมดา คือจะให้สัญลักษณ์ดังนี้

1. เส้นขีดแบ่งงานออกเป็นส่วน ๆ เพื่อแสดงขั้นตอนที่จะต้องทำตามลำดับ

คำสั่งที่ 1

คำสั่งที่ 2

คำสั่งที่ 3

........

คำสั่งที่ N

2. ใช้รูปสามเหลี่ยมแสดงทางเลือกเพื่อการตัดสินใจ คือถาเงื่อนไขเป็นจริง ทำคำสั่งที่ 1 และถ้าเงื่อนไขเป็นเท็จให้ทำคำสั่งที่ 2

เงื่อนไข Y

คำสั่งที่ 1 คำสั่งที่ 2

3. ในรูปตัวอักษร L (แอล) แสดงการทางานซ้ำ หรือการวนรอบ (Loop) ดังนี้

Do While เงื่อนไข For I= J to K by L คำสั่งที่ 1

คำสั่งที่1 คำสั่งที่ 1 คำสั่งที่ 2

Until เงื่อนไข

ตัวอย่างการเขียนผังงานแบบ Nassi-Shneidermanและผังงานโปรแกรมแบบธรรมดา

Start

ผังงานโครงสร้าง

เครื่องมือในการออกแบบโปรแกรมอีกรูปแบบหนึ่งก็คือ การเขียนผังงานในลักษณะ Structure Chart จะมีลักษณะคล้ายกับ Organization Chart ที่แบ่งออกเป็นลำดับขั้น เพื่อที่จะบอกฟังก์ชั่นการทำงานของโปรแกรมทั้งหมด แต่ไม่ได้แสดงรายละเอียดการทำงานของโปรแกรมเอาไว้ แนวทางการออกแบบในลักษณะนี้จะคล้ายกับการออกแบบจากบนลงล่าง คือ เริ่มต้นกำหนดหน้าที่ของระบบทั้งระบบเอาไว้เป็นระดับบนสุด แล้วย่อยระดับบนลงเป็นระดับที่ 2 และที่ 3 ต่อไปเรื่อย ๆ โดยแต่ละระดับพยายามให้แตกโมดูล (Module) ย่อยออกเป็น 3 โมดูล คือ โมดูลรับข้อมูลเข้า โมดูลสำหรับการประมวลผล และโมดูลสาหรับการแสดงผลลัพธ์ ระหว่างโมดูลย่อยกับโมดูลหลัก จะแสดงการแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างกัน การเรียงลาดับจะเรียงจากซ้ายไปขวา

ตัวอย่าง กำหนดให้มีตัวเลขหนึ่งชุด ต้องการทราบว่าจะมีตัวเลขอยู่กี่ตัวจากชุดของตัวเลขดังกล่าว เช่น 25 14 0 36 4 58 2 15 และ 81 พบว่ามีตัวเลขทั้งหมดอยู่ 9 ตัว หากต้องการหาคาตอบสำหรับปัญหานี้ โดยกระบวนการผังงานโครงสร้าง สามารถเขียนได้ดังนี้

ตาราง

จะเห็นว่าผังงานแบบโครงสร้างจะแสดงงานที่ทา และความสัมพันธ์ระหว่างโมดูลเท่านั้น ไม่มีการแสดงลำดับการประมวลผล จึงไม่สามารถนำผังงานโครงสร้างมาทดแทนผังงานโปรแกรมได้ ในการออกแบบโปรแกรมโดยใช้เทคนิคแบบบนลงล่าง จะเน้นการมองภาพโครงสร้างทั้งหมดของโปรแกรม ส่วนรายละเอียดของโมดูลต่าง ๆ จะกระทำภายหลัง ตรงกันข้ามกับการเขียนผังงานโปรแกรม (Program Flowchart) ซึ่งจะวางแผนในขั้นรายละเอียดทันที ถ้าหากมีการปรับต้องกระทบทั้งหมด แต่ถ้าการวางแผนเริ่มทำที่ผังโครงสร้าง จะไม่กำหนดรายละเอียดของการประมวลผลจนกว่าผังงานโครงสร้างจะเสร็จสมบูรณ์แล้ว

คำสั่งเทียม (Pseudo Code)

คำสั่งเทียม (Pseudo Code) เป็นคำสั่งที่ไม่ใช่คำสั่งในภาษาคอมพิวเตอร์ใด ๆ อย่างแท้จริง แต่เป็นคำสั่งที่เขียนเลียนแบบคำสั่งจริงอย่างย่อ ๆ และใช้เป็นแนวทางของคำสั่งควบคุมในภาษานั้น ๆ เพื่อให้เห็นแนวทางของการทำงานในโปรแกรม เช่น ในโปรแกรมเราอาจตั้งค่าตัวแปรต่าง ๆ ของโปรแกรมให้มีค่าเป็นศูนย์ เพื่อให้โปรแกรมทำงานได้อย่างถูกต้อง ซึ่งกระบวนการนี้หากเขียนเป็นผังงานโปรแกรม จะต้องกำหนดค่าตัวแปรที่ใช้ในโปรแกรมทั้งหมดให้เป็นศูนย์ ถ้ามีตัวแปร 10 ตัวก็จะต้องเขียนชื่อตัวแปรทั้ง 10 ตัง พร้อมกับการกำหนดค่าเริ่มต้นให้มีค่าเป็น 0 แต่หากเขียนด้วยคำสั่งเทียม สามารถเขียนย่อ ๆ ว่า “การกำหนดค่าเริ่มต้น” (Initial Program) ได้

ประโยชน์ของคำสั่งเทียม มีดังต่อไปนี้

1. คำสั่งเทียมมีประโยชน์มากสำหรับการร่างเค้าโครงโปรแกรมที่จะเขียน ใช้สาหรับทบทวนความถูกต้องของการออกแบบ อาจจะทบทวนได้ด้วยตนเอง หรือประชุมทบทวนตามหลักการ Walkthrough คือให้ทีมงานออกแบบและเขียนโปรแกรมได้มีส่วนศึกษา พิจารณาและแสดงความเห็นได้

2. ใช้สำหรับกำหนดงานเขียนโปรแกรม โดยให้นักเขียนโปรแกรมนำคำสั่งเทียมไปเพิ่มเติมรายละเอียดที่จาเป็น

3. ใช้เป็นเอกสารกำกับโปรแกรม สำหรับใช้ในการบำรุงรักษาโปรแกรมในอนาคต

4. ใช้เป็นเครื่องมือประกอบในวิธีการออกแบบอื่น ๆ เช่น การออกแบบผังงานโครงสร้าง เป็นต้น

ตัวอย่าง กำหนดให้มีตัวเลขหนึ่งชุด ต้องการทราบว่าจะมีตัวเลขอยู่กี่ตัวจากชุดของตัวเลขดังกล่าว เช่น 25 14 0 36 4 58 2 15 และ 81 พบว่ามีตัวเลขทั้งหมดอยู่ 9 ตัว หากต้องการหาคำตอบสาหรับปัญหานี้ โดยกระบวนการคำสั่งเทียม สามารถเขียนได้ดังนี้

Start เริ่มต้น

Initial for Accumulation Value N กำหนดข้อมูลเริ่มต้นเพื่อสะสมค่าเท่ากับ 0 คือ N=0

Read Numberอ่านข้อมูลชุดตัวเลขตัวที่ 1

Do While not end of Number อ่านจนกว่าจะหมดชุดข้อมูล

Compute N = N + 1 นับจำนวนชุดตัวเลข N = N + 1

Read Next Numberอ่านข้อมูลตัวเลขตัวต่อไป

End Doสิ้นสุดรอบการทำงาน

Print result พิมพ์ผลลัพธ์จากการสะสมค่า (N)

Stop จบการทำงาน

แบบประเมินผลการเรียนรู้ การออกแบบและพัฒนาโปรแกรม

1.จงเขียนวงจรการวางแผนและพัฒนาโปรแกรม

...................................................................................................................................................

2.จงบอกคุณลักษณะของโปรแกรมที่ดี

...................................................................................................................................................

3.จงอธิบายวิธีการลงรหัสของโปรแกรม

...................................................................................................................................................

4.จงอธิบายวิธีการทดสอบและแก้ไขโปรแกรม

...................................................................................................................................................

5.จงยกตัวอย่างเครื่องมือที่นักคอมพิวเตอร์ใช้ในการออกแบบโปรแกรม

...................................................................................................................................................

6.จงอธิบายลักษณะข้อผิดพลาดที่เกิดขึ้นในโปรแกรม

...................................................................................................................................................

7.เอกสารรายงานประกอบโปรแกรม ประกอบด้วยอะไรบ้าง

...................................................................................................................................................

8.จงบอกหัวข้อในการวิเคราะห์ระบบ

...................................................................................................................................................

9.จงบอกความหมายและประโยชน์ของคำสั่งเทียม

...................................................................................................................................................

10.จงบอกความหมายของผังงานโครงสร้าง

...................................................................................................................................................

******************

หน้าเว็บ

บทที่ 1